kortweg: verplicht leesvoer!

Het schip de Clotilda meerde aan op 12 juli 1860 in Amerika en had zo een 110 Afrikaanse slaafgemaakten bij zich. Het is het laatste gekende schip dat slaven vervoerde. Pas in 2019 werd haar scheepswrak teruggevonden. National Geographic maakte een documentaire over de berging en deze is momenteel te streamen op Disney Plus.

Hannah Durkin is een Brits historicus met als specialisatie de Trans-Atlantische slavenhandel. Ze won reeds meerdere academische prijzen en deed diepgaand onderzoek naar de Clotilda. Overlevenden van dit schip hebben tal van eerstehandse getuigenissen nagelaten. Aan de hand van deze en andere overgebleven documenten reconstrueert Hannah in De overlevenden van de Clotilda de geschiedenis van dit laatste slavenschip.

Het begint allemaal bij een dronkemans weddenschap tussen plantagehouder Timothy Meaher en enkele andere slavenhouders. De mannen willen geen gezichtsverlies lijden en al snel begint, wat begon als dronkemanspraat, vorm te krijgen. Een speciaal uitgerust schip wordt gebouwd, een bemanning wordt aangeworven en William Foster wordt aangesteld als kapitein. Sinds 1808, met de invoering van de Act of Prohibiting Importation of Slaves, is het invoeren van nieuwe slaven verboden in Amerika. Alles gebeurt stiekem en de bemanning is niet op de hoogte van hun missie. Zij denken dat men handel zal drijven in goederen met enkele Afrikaanse landen.
Ondertussen worden in Nigeria mannen, kinderen en vrouwen ontvoerd en gevangengezet om als slaafgemaakten naar Amerika gebracht te worden met de Clotilda. Hun tocht over de oceaan blijkt voor velen een traumatische ervaring te zijn. Eenmaal in Amerika worden families uit elkaar gehaald en komen ze terecht op verschillende plantages. Dit maakt bij hen nog diepere wonden. Later raken ze betrokken in de Amerikaanse burgeroorlog en zullen de slaafgemaakten ook aan de basis liggen van de zwarte stad Africatown.

Hannah Durkin heeft met De overlevenden van de Clotilda een indrukwekkend document geschreven. Hier is jarenlang onderzoek aan voorafgegaan en het schrijven van dit werk heeft ook enige tijd in beslag genomen. Elk woord dat ze neerpende heeft ze in een manuscript of in een getuigenverklaring teruggevonden. Het boek staat bol van de bronvermeldingen en noten, één vierde van het boek bestaat hieruit. Dit lijkt ontzettend veel, maar dit verhoogt de waarde van dit historische boek. Alles is naar waarheid neergeschreven! Het is ontzettend knap hoe de auteur dit op een leesbare manier, voor een breder leespubliek, weet over te brengen. Het verveelt geen moment. Vanaf de eerste pagina zat ik gekluisterd aan mijn zetel te lezen. Het is wel een boek waar je je aandacht bij moet houden, waardoor ik het af en toe toch even moest neerleggen om alles te laten bezinken en ook wel om te bekomen van het wrede slavenbestaan dat omschreven wordt. Tussen het lezen door bekeek ik ook de documentaire op Disney Plus Clotilda: last American slave ship, wat een extra aanvulling op het boek leek.

De overlevenden van de Clotilda bevat enkele kaarten, waarvan één met de reisroute van de Clotilda en een ander visualiseert de streek van waar de slaafgemaakten afkomstig waren. Hierdoor kan je je als lezer beter oriënteren binnen de regio’s waarover de auteur schrijft. Een mooi eerbetoon is de lijst van alle slaafgemaakten die op de Clotilda meevoeren. Maar de foto’s van enkele overlevenden raakten mij het meest. De auteur omschrijft hun gruwelen, hun trauma’s, … en om er dan een gezicht bij te zien geeft je kippenvel en is aangrijpend.

Hoewel Hannah Durkin op zeer wetenschappelijke manier het verhaal van de Clotilda brengt, is De overlevenden van de Clotilda een indrukwekkend werk, dat toegankelijk is voor een breder publiek. Het werk zou verplichte lectuur moeten worden in de Amerikaanse scholen, gezien dit toch een belangrijk deel van hun geschiedenis is. 4 sterren!