Lezen op het thuisterras 2 augustus 2024

Lezen op het thuisterras 2 augustus 2024

De zomer heeft zich bezonnen. Terwijl de zon brandt op het thuisterras, vult het huis zich met levende verhalen. Het stapeltje boeken wacht op een paar gestolen avonduren. Aan de bovenste roman, een sprinter in de bib., kon ik niet weerstaan: de recente Colm Toibin, van wie anders…

Colm TOIBIN, Long Island (2024) en Brooklyn (2009).

LONG ISLAND is het vervolg op de roman BROOKLYN, gebouwd rond de jonge Ierse Eilis.

Daarin emigreert zij begin jaren 50 vanuit haar dorp Enniscorthy (ook het geboortedorp van Toibin) naar Amerika. Na een moeilijke start ontmoet ze er de Italiaanse Tony, met wie ze een relatie opbouwt. Vanwege de dood van haar zus Rose gaat ze een eerste keer terug naar Ierland. Daar ontmoet ze Jim. De keuze tussen de Ierse Jim en de Italiaanse Tony in de VS is verscheurend. Wanneer ze toch kiest voor haar leven met Tony in Brooklyn, , laat ze een gebroken Jim achter. Brooklyn is een roman vol heimwee, melancholie en geeft stof tot nadenken over emigratie.

LONG ISLAND speelt in de jaren 70. Na 20 jaar huwelijk met Tony en 2 kinderen, tieners nu, voelt Eilis zich meer en meer bekneld door haar Italiaanse familie, met Tony’s moeder als dirigente. Een cruciale, traumatische gebeurtenis (ik houd die even voor mij) doet haar besluiten opnieuw terug te keren naar Enniscorthy. En opnieuw ontmoet ze er Jim, nog altijd vrijgezel. Hun gevoelens zijn na 20 jaar onveranderd, ook al ontmoeten ze elkaar noodgedwongen in het geheim. Jim heeft zich immers willens nillens ‘verloofd’ met de plaatselijke weduwe Nancy, en Eilis voelt zich vastgebonden door haar twee kinderen.

Ook Long Island is een roman vol heimwee en melancholie, vol keuzetwijfels, vol verlangen.

De twijfel, de spijt zit in de vaak bedachtzame dialogen die je moet laten bezinken, zodat de gevoelens diep doordringen. Een roman die zich niet overhaast laat lezen, maar je op het donker wordende thuisterras lang laat nadenken…

En een toemaatje: de roman NORA (2015) speelt zich eveneens af in Toibins geboortedorp Enniscorthy. Mijn bespreking in Brugge leest en Iedereen leest (21 juli 2020) besloot ik toen met:

‘Een schrijver die je ongemerkt diep weet te raken.’ prijst de krant ‘Trouw’ de roman op de cover.

Mij heeft Nora in ieder geval diep geraakt. En Toibin, opnieuw.

En opnieuw en opnieuw….

Caroline LAMARCHE (°1955) Het einde van de bijen (2022).

Het einde van de bijen van de Waalse auteur Caroline Lamarche stond al lang op mijn lijstje, maar was moeilijk te vinden in de bib. vanwege onafgebroken uitlening. In het rijtje van moederboeken belandt de roman bij mij vooraan. Een tip in de boekenbijlage van Dirk Leyman in De Morgen (1 oktober 2022) bracht me op het spoor.

Ik citeer: In Het einde van de bijen brengt de Frans-Belgische coryfee Caroline Lamarche een dissectie van ouderdom en een eerbetoon aan een generatie ‘vrouwen aan de haard’ die – net als de bijen – bijna helemaal zijn verdwenen. En nooit het verdiende respect kregen. Een van elkaar vervreemde moeder en dochter groeien terug naar elkaar toe. Liefst zou de hoogbejaarde moeder thuis sterven, tot ze naar een zorginstelling moet.’

Wat mij bijzonder trof was de zoekende verhouding tussen de moeder- noodgedwongen vastgeroest in een traditionele tijdsgebonden zorgende rol- en de tot zelfstandig uitgegroeide dochter, die vanuit een feministische visie haar moeder probeert te begrijpen. Mijn respect voor onze aller traditioneel gevormde moeders heeft zich enkel verdiept. Een roman die in mijn boekenkast een plaats krijgt.. naast onder meer Een ander leven van Bart Moeyaert (die ik met plezier hier nog eens binnensmokkel).

Meir SHALEV (1948-2023).

Buiten Amoz Oz en David Grossman ( zijn coming-of age roman Het ZigZag Kind (1995)blijft een topper voor de jeugd), las ik weinig werk van Israëlische auteurs. Een tip van een lezende vriendin bracht me op het spoor van Vertel het niet aan je broer van Meir Shalev.

‘Nu wat luchtiger’, belde ze me. ‘ Een roman waarmee ik ook kon lachen.’

Zo’n tip laat ik niet liggen natuurlijk. Op het zomerse thuisterras neem ik liefst geen analyserend potlood ter hand.

Kortweg:

De naar Amerika uitgeweken Ithamar (een uitzonderlijk mooie, weifelende man) keert jaarlijks voor een korte periode terug naar Israël. Traditiegetrouw brengt hij met zijn (nuchtere, actieve) broer Boaz een nacht door. Tijdens het drinken van vijgenbrandenwijn praten ze bij. In die ene nacht vertelt Ita (de ik-persoon) Boaz over de ontmoeting met een vrouw en hoe ze hem dirigeerde in een one night stand. Door zijn bril te verstoppen (zonder bril leeft hij in een mist), houdt ze de touwtjes straks in handen. Opmerkingen en vragen van de nuchtere en nieuwsgierige Boaz leiden Ithamars verhaal, terwijl herinneringen aan de getroebleerde relatie van hun ouders en aan Ithamars enige grote liefde het heel sensuele raamverhaal doorkruisen.

Dit eerder door Boaz’ vrouw ‘verboden’ raamverhaal en een verzwegen verhaal van de moeder leiden tenslotte naar de titel.

Ik was niet overweldigd door het raamverhaal zelf, vond het soms te kabbelend en langdradig en daar had vooral de aarzelende ik- verteller schuld aan. Ik heb wel vaak gegrinnikt over het stukje theater dat zowel Ithamar als zijn eén- nachts- liefje opvoerden.

Maar Vertel het niet aan je broer heeft me verrast door de bijzondere invalshoek, door de verhalen die het verhaal doorkruisten en de sturende dialogen tussen de broers. Die gelaagdheid, de absurditeit van situaties, de ironie ook en bovendien de zo rijke taal- (ik heb mezelf toch moeten bedwingen om toch naar potlood en notitieboekje te grijpen) doet me besluiten op zoek te gaan naar meer van Meir Shalev!

In boekenvriendschap, Jet en wellicht tot op een volgend zomers thuisterras.