Lezen op het thuisterras. Een interessant historisch tweeluik.

Lezen op het thuisterras 3

Met een interessant historisch tweeluik van eigen bodem eindig ik mijn derde reeks tips vanop het thuisterras. Een uitzondering maakte ik voor Bevroren levens van Inge Denaeghel, dat onlangs een aparte bespreking kreeg.

Lyne UYTTERHOEVEN, Tussen slijk en satijn; Lisse I (2023)

Lieve Hoet bracht mij met haar recensie in Bruggeleest van 27 april 2024: ‘Jonge vrouwen zoeken hun plaats in een woelige 16e eeuwse stad’ op het spoor van Lyne Uytterhoeven. Een inleidende appreciatie van historicus Jan Dumolyn op dit debuut wakkerde mijn interesse aan: ‘Een historische roman waarin de 16e eeuw in onze gewesten werkelijk tot leven komt, accuraat en zonder anachronismen.’

De roman speelt op drie plaatsen: Doornik, Gent en -voornamelijk-, Brugge. We volgen drie hoofdpersonages in aparte hoofdstukken, terwijl hun levens gaandeweg in elkaar verweven worden:

Ysabeau de Baenst (vrouwe Ysabeau), opgegroeid in het kasteel van Tillegem, en uitgehuwd aan de veel oudere Heer Jaak Despars, kasteelheer van Ten Berghe en schout van Brugge.

Elisabeth du Clercq (Lisse), pleegdochter van Hendrick du Clercq, in dienst van Mgr. De Croy, bisschop van Doornik, en zijn vrouw Anna-Maria. Zij werd door haar pleegvader als baby uit’ het slijk’ van het slagveld gehaald en wordt als zestienjarige als gezelschapsdame voor Ysabeau naar Brugge gestuurd (‘in satijn’). Enkele miniatuurportretten en een gouden broche die op haar babyhemdje gevonden werd, brengen haar op het spoor van haar vermoedelijke afkomt.

Martinus van Gent (Martijn, Tientje, Tienus, opgegroeid in het Gentse kasteel Wandelaert, tussen de dames (zijn ‘moeders’) van een ‘potstoof’ (badhuis). Bij een ontmoeting in de tuin van kasteel Ten Berghe ontmoet hij Lisse. Zij leert hem schrijven en zij groeien verliefd naar elkaar toe.

In de entourage van de hoofdpersonen komt de zestiende eeuw tot leven. Geleerden als kanunnik Fevijn, J.L Vives, Cornelius Scepperus en vele andere historische figuren leiden de veranderende tijdsgeest (n navolging van Luther en Calvijn) in.

Het was eventjes door de overdadige historische informatie van de eerste hoofdstukken heen lezen, maar daarna leest de roman vlot genoeg om te blijven boeien. Vooral de evoluerende relatie tussen de vrouwen aan het hof ( en niet enkel de 2 hoofdpersonages) intrigeerde, terwijl de wel zeer knappe Martijn me toch even de wenkbrauwen deed fronsen. Ik heb gefietst door Brugge en omgeving met Lisse, Ysabeau en Martijn in het achterhoofd… Ik kijk dus uit naar het tweede deel. __________________________________ Lyne UYTTERHOEVEN, Tussen Opstand en Strop. Lisse II.

Na de dood van Ysabeau, en nog intenser na de dood van haar stiefvader Hendrick du Clercq, wil Lisse zekerheid over haar identiteit. Vader Hendrick heeft haar een huis in Antwerpen nagelaten, waar ze naar zijn wens een eigen leven als Lisse kan opbouwen.

Maar de veiligheid van het Bourgondisch Hof lonkt. Als gezelschapsdame van Landvoogdes Marie, zus van keizer Karel, krijgt ze een nieuwe identiteit als Elisabeth- Johanna. Het vele geroddel, de dubbelzinnige houding van haar ‘voogd ’ monseigneur de Croy, maakt haar uiteindelijk onzeker over haar keuze voor het Hof.

Na zijn verbanning uit het huis van de heer Despars in Brugge, komt Marijn uiteindelijk in de leer als glazenier bij meester Gheerolf . Hij vindt er zijn bestemming. Door zijn meester en de gildebroeders wordt hij betrokken in de Gentse opstand tegen keizer Karel (1540). Bij een val verliest hij zijn bewustzijn, en na zijn ontwaken in een hospitaal is hij half verlamd en is hij zijn geheugen kwijt. Met de hulp van zijn gildebroeders en zijn protestantse vrienden, komt zijn genezing op gang.

Maar de gevolgen van de Gentse opstand achtervolgen hem en brengen hem ook weer in het zicht van Lisse. Hun liefde blijkt nooit bekoeld. Lisse zet alle middelen in om hem van de strop (waartoe de rebellerende ‘stropdragers’ werden veroordeeld) te redden.

In dit tweede deel worden de karakters van Lisse en Martijn uitgediept. We verplaatsen ons met hen in de getroebleerde sfeer van het midden van de zestiende eeuw, opnieuw (zéér), historisch gedocumenteerd. Plaatsbepalingen, een verklarende woordenlijst achteraan, helpt en toont met hoeveel precisie Lyne Uytterhoeven te werk ging. Het duizelde me vaak, ik had een en ander liever in de tekst zelf gelezen, maar ik besef dat het onmogelijk was om zoveel gegevens in het verhaal te verwerken.

Voor wie de historische context liever als achtergrond ziet, blijft het verhaal interessant als mentaliteitsgeschiedenis: de oppermacht van de keizer, de dubieuze houding van geestelijken en hooggeplaatsten, de betwistbare positie van de vrouw, van edelvrouw tot dienstmeisje, de struggle for life van een gewone leerjongen, Vooral hierin, en verweven in een onmogelijk gemaakt liefdesverhaal, brengt Lyne Uytterhoeven de zestiende eeuw onder het Bourgondische bewind – ook met geur en kleur- tot leven. Het zestiende-eeuwse Gent krijgt naast Brugge, een goed gedocumenteerde plaats in dit interessante historisch tweeluik.

In boekenvriendschap, Jet

In boekenvriendschap, Jet